Sinh năm 1968 tại Đức Thọ, Hà Tĩnh, Nguyễn Xuân Thủy lớn lên trong một gia đình không có truyền thống nghệ thuật. Cơ duyên đến với âm nhạc của ông bắt đầu từ chiếc máy quay đĩa mà cha mang về từ nước ngoài. Mỗi bản nhạc trở thành phần thưởng cho những ngày học tập chăm chỉ, gieo vào lòng cậu bé tình yêu với những thanh âm diệu kỳ.
Cột mốc quan trọng đầu tiên đến khi ông có cơ hội gặp nhạc sĩ Văn Ký, được học đàn mandolin và trau dồi kiến thức âm nhạc từ nhỏ. Đến năm 13 tuổi, ông trở thành thiếu sinh quân, học chuyên ngành Violin tại Trường Nghệ thuật Quân đội. Dưới sự hướng dẫn của những người thầy như NGƯT Tạ Đôn, Nguyễn Xuân Thủy dần bộc lộ tài năng và được chọn vào đội nghệ thuật, đi biểu diễn phục vụ chiến sĩ.
Con đường âm nhạc của nhạc sĩ Xuân Thuỷ
Sau khi tốt nghiệp, ông công tác tại Đoàn Văn công Quân khu 4, rồi theo học sáng tác tại Nhạc viện Hà Nội dưới sự dìu dắt của GS.TS.NSND Phạm Minh Khang. Từ đây, niềm đam mê sáng tác của ông được chắp cánh, mở ra một sự nghiệp rực rỡ trong làng âm nhạc quân đội.
Không chỉ là một nhạc sĩ tài hoa, Nguyễn Xuân Thủy còn là một người thầy tâm huyết với sự nghiệp giáo dục. Ông bắt đầu giảng dạy từ năm 2001 tại Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội, đào tạo nhiều thế hệ nghệ sĩ tài năng cho các đoàn nghệ thuật trong quân đội.
Năm 2014, ông được phong tặng danh hiệu Nhà giáo Ưu tú, ghi nhận những đóng góp trong công tác giảng dạy. Đến năm 2017, ông được bổ nhiệm làm Hiệu trưởng Trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật Quân đội, tiếp tục truyền lửa cho thế hệ trẻ. Tháng 12/2023, ông được bổ nhiệm làm Phó Cục trưởng Cục Tuyên huấn, và một năm sau, được thăng quân hàm Thiếu tướng, trở thành nghệ sĩ thứ ba của trường đạt cấp bậc này sau nhạc sĩ An Thuyên và Đức Trịnh.
Nhạc sĩ Xuân Thủy được tôn vinh trong ''Con đường âm nhạc tháng 3''
Hơn 40 năm khoác áo lính, Nguyễn Xuân Thủy đã sáng tác nhiều ca khúc mang đậm tinh thần người chiến sĩ và tình yêu quê hương. Những tác phẩm như Hành trang người lính hát, Nhớ Bác, Bình Minh Biên Giới, Đến với Trường Sa… đã trở thành tiếng lòng của những người lính, chạm đến trái tim công chúng.
Bên cạnh đó, ông cũng có nhiều sáng tác mang màu sắc trữ tình như Về Hà Tĩnh người ơi, Cửa Lò biển hẹn, Lời con muốn nói… Đặc biệt, ca khúc Dậy về thôi đồng đội ơi, tưởng nhớ 13 cán bộ, chiến sĩ hy sinh tại Rào Trăng, đã gây xúc động mạnh mẽ, khẳng định âm nhạc không chỉ để giải trí mà còn là sự tri ân và kết nối tâm hồn.
Hơn 40 năm cống hiến trong quân đội, hơn 30 năm sáng tác và hơn 20 năm giảng dạy, Thiếu tướng, Nhà giáo Ưu tú, Nhạc sĩ Nguyễn Xuân Thủy là minh chứng tiêu biểu cho hình ảnh người nghệ sĩ chiến sĩ. Dù ở cương vị nào, ông vẫn luôn giữ trọn nhiệt huyết với âm nhạc, với học trò và với đất nước. Những giai điệu của ông sẽ còn mãi vang lên, như một phần không thể thiếu của nền âm nhạc quân đội Việt Nam.
